mark-med.pl » HPV (wirus brodawczaka ludzkiego)

Wyróżnia się, aż 150 typów HPV - wirusa brodawczaka ludzkiego, które są chorobotwórcze dla człowieka. Niektóre z nich jak np. typy 16 i 18 należą do wysoko onkogennych typów wirusa, które odpowiadają za zmiany przedrakowe szyjki macicy i raka szyjki macicy. Zakażenia HPV mogą prowadzić również do raka odbytu, przestrzeni ustno-gardłowej, pochwy, sromu oraz prącia. Wirusem zakażamy się najczęściej wskutek kontaktów seksualnych lub przez wspólne korzystanie z rzeczy przeznaczonych do higieny osobistej jak np. ręcznik, bielizna. Szacuje się, że w ciągu swojego życia 50-80% aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn było lub będzie zakażonych HPV.

HPV (Human Papillomavirus) to wirus brodawczaka ludzkiego, który odgrywa niepodważalną rolę w powstawaniu raka szyjki macicy. Zakażenie przenoszone jest głównie poprzez wszelkie kontakty seksualne. Przeniesienie wirusa możliwe jest również na skutek korzystania z tego samego ręcznika lub noszenia bielizny osoby zakażonej, jednak są to niezwykle rzadkie przypadki. Wirus brodawczaka ludzkiego HPV atakuje głównie nabłonek.

JAKIE SĄ RODZAJE WIRUSA BRODAWCZAKA LUDZKIEGO?

Znanych jest ponad 150 różnych odmian wirusa HPV, wśród których ponad 40 przenoszonych jest drogą płciową. Większość wirusów nie wywołuje żadnych objawów, a samo zakażenie mija samoistnie po ok. 2 latach. Niektóre typy wirusa brodawczaka ludzkiego powodują rozwój szyjki macicy przy czym szacuje się, że przewlekła infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego zwiększa prawie 500-krotnie ryzyko nowotworu szyjki macicy.

Wirusy HPV dzielimy na:

niskoonkogenne - związane z niskim ryzykiem wystąpienia raka szyjki macicy - tego rodzaju wirusy zarówno u kobiet jak i mężczyzn wywołują łagodne zmiany brodawkowate narządów płciowych, tzw. kłykciny kończyste;
wysokoonkogenne - związane z dużym ryzykiem nowotworu - wirusy te mają również związek z występowaniem innych rzadszych nowotwór, np. rak pochwy, sromu lub odbytu;

PRZYCZYNY I OBJAWY ZAKAŻENIA HPV.

W zależności od typu wirusa oraz lokalizacji zmian, zakażenia HPV mogą przebiegać pod postacią:

łagodnych zmian naskórka takich jak brodawki i brodawczaki;
łagodnych zmian nabłonka wielowarstwowego błon śluzowych - brodawki i brodawczaki narządów płciowych, kłykciny kończyste;
przednowotworowych zmian okolic narządów płciowych - szyjki macicy, sromu i pochwy, odbytu;
nowotworowych zmian szyjki macicy i odbytu;

Do przyczyn zwiększających prawdopodobieństwo pojawienia się zmian przednowotworowych i raka szyjki macicy mogą być:

- bardzo wczesne rozpoczęcie inicjacji seksualnej;

- duża ilość partnerów seksualnych w krótkim czasie;

- współżycie z partnerami mającymi wiele partnerek;

- brak odpowiedniej higieny osobistej;

- niski poziom wykształcenia i nieprzywiązywanie wagi do dbania o własne zdrowie;

- uzależnienie od papierosów;

- stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej'

- brak w organizmie dostatecznej ilości witaminy A;

- osłabienie układu odpornościowego'

Do zakażenia dochodzi głównie poprzez kontakt seksualny, ale należy pamiętać, że przenoszenie wirusa może również odbywać się na skutek używania tej samej bielizny, ręczników lub innych przedmiotów higieny osobistej, szczególnie gdy zmiany chorobowe znajdują się na zewnętrznych narządach płciowych.

Pierwszą fazą zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego jest okres, który upływa od momentu zakażenia do momentu wystąpienia pierwszych zmian na nabłonku szyjki macicy lub pochwy. W tej fazie obecność wirusa możemy jedynie stwierdzić poprzez specjalistyczne badanie wirusologiczne, którego zadaniem jest wykrycie cząsteczek DNA wirusa HPV. W pierwszej fazie zakażenia na ogół badania cytologiczne wypadają dobrze. Faza utajenia może utrzymywać się bardzo długo i przejść w fazę subkliniczną, podczas której na nabłonku widoczne są już mniej lub bardziej zmiany, możliwe do zdiagnozowania w badaniu kolposkopowym lub cytologicznym. Ostatnią fazą zakażenia HPV jest faza kliniczna, w której łagodne zmiany chorobowe widoczne są gołym okiem, mają one charakter kłykcin, raka szyjki macicy lub pochwy i sromu.

Pierwsze objawy pojawiają się w momencie, gdy zmiany brodawkowate, kłykciny oraz zmiany przedrakowe i wczesnorakowe widoczne są "gołym okiem". Wówczas pacjenci uskarżają się na symptomy w postaci: świądu,pieczenia,ropnych upławów. Źródłem występujących symptomów nie jest sam wirus HPV, lecz równoczesne zakażenie bakteryjne i grzybicze, które się na siebie nakładają. W zaawansowanej postaci klinicznej raka obserwuje się nieprawidłowe krwawienia.

Rak szyjki macicy jest drugim pod względem częstości występowania nowotworem złośliwym u kobiet na świecie. Każdego roku umiera 230 000 kobiet, a liczba nowych zachorowań oceniana jest na 470 000. Ponad 80% wszystkich zachorowań występuje w krajach rozwijających się. W Polsce odnotowuje się ok. 3 000 zachorowań na raka szyjki macicy rocznie, 50% chorych umiera.

DIAGNOZOWANIE WIRUSA BRODAWCZAKA LUDZKIEGO HPV

Diagnozę HPV potwierdzają badania cytologiczne i kolposkopowe - ich wynik pozytywny jest jednoznaczny w rozpoznaniu choroby. Za najpewniejszą metodę diagnostyczną uważa się aktualnie test DNA HPV Nucleagena oraz metody molekularne oparte na najnowocześniejszej technologii Real Time PCR. Test wskazany jest przede wszystkim u kobiet, które są aktywnie seksualnie. Test HPV powinni wykonać również mężczyźni, którzy mieli więcej niż jedną partnerkę seksualną (HPV u mężczyzn może powodować rozwój nowotworu prącia). Oprócz tego mężczyzna będący nosicielem wirusa może zakazić swoją partnerkę.

Wskazaniami do wykonania testu, są:

przebyte leczenie dysplazji szyjki macicy,
przebyte leczenie raka szyjki macicy,
profilaktyka nowotworowa,
niepokojące wyniki cytologii (w celu ich weryfikacji),
powracające stany zapalne dróg rodnych (np. zapalenie żołędzi lub cewki moczowej),
ciąża (wirus HPV może zostać przeniesiony na dziecko i doprowadzić u niego nawracającą brodawczakowatość krtani).

Wirus HPV u kobiet w ciąży stwarza również ryzyko, że ciąża nie zostanie donoszona. Oprócz tego w trakcie porodu może dojść do przeniesienia zakażenia na dziecko przez drogi rodne matki, która jest zakażona.

MOŻLIWOŚCI ZAPOBIEGANIA ZAKAŻENIU HPV I LECZENIA

Zmiany powstałe na skutek kontaktu z wirusem HPV często ulegają samoczynnej remisji lub w skutek miejscowego leczenia przeciwzapalnego lub za pomocą hormonów. Jeśli po leczeniu zmiany nie zostaną wyeliminowane, należy rozważyć leczenie chirurgiczne.

W razie stwierdzenia zmian dysplastycznych dużego stopnia podstawowym zabiegiem operacyjnym skierowanym przeciw HPV jest konizacja szyjki macicy. Macicę wycina się jedynie wówczas, gdy oprócz zmian dysplastycznych dużego stopnia są inne wskazania do wykonania tego zabiegu. W raku szyjki z wczesną inwazją, tj. niewidocznym jeszcze gołym okiem u kobiet pragnących jeszcze rodzić, można wykonywać zabiegi chirurgiczne pozwalające na zachowanie macicy i możliwości prokreacji. W przypadku nowotworów złośliwych w bardziej zaawansowanych stopniach, tj. do stopnia klinicznego IIA, wykonuje się zazwyczaj radykalne usunięcie macicy wraz z węzłami chłonnymi miednicy mniejszej, a niekiedy także okołoaortalnymi. Niekiedy leczenie operacyjne jest uzupełniane radioterapią skojarzoną z chemioterapią.

Przy kłykcinach kończystych (szczególnie sromu) zastosowanie znajdują miejscowe roztwory chemiczne, np. Condylina. Skuteczność tego rodzaju leków jest różna, bardzo często zdarzają się nawroty zmian chorobowych. Inną metodą wykorzystywaną w leczeniu kłykcin jest kriokoagulacja, czyli waporyzacja laserowa zmian chorobowych, która daje bardzo dobre efekty. U każdej osob z infekcją HPV należy wspomagająco zalecać stosowanie witaminy A oraz leczenie, które poprawia odporność.

W raku szyjki macicy jeszcze bardziej zaawansowanym, tj. gdy nowotwór nacieka przymacicza i dochodzi do kości miednicy mniejszej, zwykle leczenie rozpoczyna wdrażając radioterapię. Rokowanie, tj. 5-letnie przeżycie, zależy od tego w jakim stopniu zaawansowany jest nowotwór. W I stopniu zaawansowania klinicznego 5-letnie przeżycie występuje u ponad 70 proc. leczonych, w II stopniu – 50–66 proc., a w nowotworach bardziej zaawansowanych odsetek wyleczonych jest niższy.

CZY MOŻNA ZAPOBIEC ZAKAŻENIU WIRUSEM HPV?

Mimo iż nie istnieje sposób pozwalający na całkowite wyeliminowanie ryzyka zakażenia wirusem HPV jest niemożliwe, można je tylko w pewien sposób ograniczyć. Najważniejszą zasadą pozostaje unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych, szczególnie bez zabezpieczenia. Stosowanie prezerwatyw ogranicza ryzyko zakażenia wirusem HPV, jednak nie daje stuprocentowej ochrony.

Ponadto należy pamiętać o regularnych badaniach kolposkopowych i cytologicznych.

Dlaczego warto się szczepić przeciw zakażeniom HPV?

Obecnie uważa się, że wszystkie przypadki raka szyjki macicy są spowodowane przez wcześniejszą przewlekłą infekcję wirusem HPV.

Wszystkie szczepionki przeciw HPV dostępne na rynku zabezpieczają przed wirusami typu 16 i 18, które powodują ok. 70% wszystkich przypadków raka szyjki macicy.Wirus HPV może być przyczyną nie tylko raka szyjki macicy, ale także: odbytu, przełyku, pochwy i sromu. W ciągu swojego życia 50-80% aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn było lub będzie zakażonych HPV. Połowę zakażonych to osoby wieku 15-25 lat.

Poddając się szczepieniu przeciw HPV kobieta zmniejsza o 70% ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy oraz o 90% ryzyko rozwoju brodawek narządów płciowych dodatkowo zmniejsza ryzyko rozwoju stanu przedrakowego szyjki macicy.

Szczepionka nie służy do leczenia zmian wywołanych zakażeniem HPV, istniejących w momencie szczepienia.

Szczepionka jest bardziej skuteczna u dziewcząt i młodych kobiet, które nie rozpoczęły jeszcze życia seksualnego.

Zakażenia HPV dotyczą także mężczyzn, którzy są nosicielami wirusa, ale też chorują na raka odbytu, krtani, migdałków, oskrzeli, przełyku.

Szczepienia przeciw HPV zapobiegają zakażeniom HPV obok regularnych badań cytologicznych stanowią element profilaktyki przeciwnowotworowej. Należy pamiętać, że szczepionka nie zastępuje profilaktycznych badań szyki macicy.

Szczepionki przeciw HPV są stosowane w ponad 80 krajach, w tym Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii jako jeden z podstawowych elementów profilaktyki raka szyjki macicy oraz innych nowotworów wywoływanych przez wirusy HPV. Dotychczas na świeci podano ponad 72 mln dawek szczepionki.

W Polsce dostępne są 3 różne szczepionki przeciw HPV:

– szczepionka dwuwalentna skierowana przeciw typom wirusa HPV-16 i 18; przeznaczona do profilaktyki zmian przednowotworowych narządów płciowych (szyjki macicy, sromu, pochwy) oraz raka szyjki macicy i narządów płciowych związanych z typami HPV-16 i 18; do stosowania dla kobiet i dziewcząt w wieku powyżej 9 lat.

– szczepionka czterowalentna skierowana przeciw typom HPV 16, 18, 6 i 11; do stosowania w celu zapobiegania wystąpienia zmian przednowotworowych szyjki macicy, nowotworowi szyjki macicy, odbytu oraz brodawek na narządach płciowych (kłykcin kończystych) związanych z zakażeniem HPV typu 6, 11, 16 i 18; do stosowania dla kobiet i dziewcząt w wieku powyżej 9 lat oraz mężczyzn i chłopców w wieku powyżej 9 lat;

– szczepionka dziewięciowalentna skierowana przeciw typom HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58 to nowa szczepionka dopuszczona do obrotu w Unii Europejskiej w czerwcu 2015r. (w Polsce będzie dostępna w 4 kwartale 2015) do podawania dla kobiet i mężczyzn w wieku powyżej 9 lat celu zapobiegania powstawaniu zmian przednowotworowych oraz nowotworom narządów płciowych (szyjki macicy, sromu, pochwy) i odbytu oraz brodawkom narządów płciowych związanych przyczynowo z zakażeniem typami wirusa występującymi w szczepionce.

Szczepienie przeciwko HPV chroni przed rakiem gardła i jamy ustnej

Rak jamy ustnej i gardła jest najczęstszym nowotworem związanym z HPV. W swoim najnowszym badaniu naukowcy pod kierunkiem dr Yuehan Zhang analizowali bazy danych medycznych dotyczące przypadków raka jamy ustnej i gardła oraz szczepień przeciwko HPV. Na tej podstawie byli w stanie przewidzieć wpływ szczepień na częstość występowania tych nowotworów w różnych grupach wiekowych. Oszacowali, że odsetek zachorowań na raka jamy ustnej i gardła zmniejszy się prawie o połowę w latach 2018-2045 wśród osób w wieku 36-45 lat, jednak dla całej populacji pozostanie mniej więcej taki sam, ze względu na wciąż rosnącą zapadalność na te nowotwory u osób starszych, które nie były objęte programem szczepień. „Nasze wyniki sugerują, że po 2045 zauważmy ogromną różnicę, jednak nawet do ok. 2033 roku dzięki szczepieniom uda się zapobiec prawie 100 przypadkom raka jamy ustnej i gardła każdego roku, a do 2045 roku liczba ta wzrośnie około dziesięciokrotnie” – podsumowuje dr Zhang.

ZAPRASZAMY NA WIZYTĘ W NASZEJ PRZYCHODNI W KATOWICACH

Przychodnia Mark-Med / ul. Stara Kłodnicka 43, Katowice / REJESTRACJA: 667 937 572

Polub nas na Facebook'u