Salmonellozy - drogi zakażenia, objawy, leczenie, zapobieganie.

Salmonellozy to choroby wywoływane przez różne bakterie z rodziny Salmonella. Zakażenie tymi bakteriami najczęściej wywołuje zapalenie jelit i żołądka tzn. zatrucie pokarmowe, ale bardziej agresywne bakterie występujące w różnych zakątkach świata mogą wywołać niebezpieczny dla człowieka dur brzuszny. Najwięcej przypadków salmonellozy występuje latem i w miejscach na świecie o gorącym klimacie, gdzie ciężko jest zapewnić odpowiednie warunki i temperaturę przechowywania żywności.

SALMONELLOZY CZYM SĄ I CO JE WYWOŁUJE?

Salmonellozy to zakażenia bakteriami z rodzaju Salmonella, które zazwyczaj wywołują nieprzyjemne dolegliwości żołądkowo-jelitowe o różnym nasileniu. Bakterie z rodzaju Salmonella to gram-ujemne pałeczki, które mają zdolność przeżywania wewnątrz zakażonych komórek. Bakterie te spotykane są zarówno u ludzi, jak i u zwierząt. Jednymi z najgroźniejszych dla człowieka są pałeczki duru brzusznego (Salmonella typhi) oraz paradurów (Salmonella paratyphi), które namnażają się w organizmie człowieka i wywołują dur brzuszny. Natomiast salmonelle niedurowe, jak np. Salmonella bongori i inne odmiany Salmonella enterica, które spotykane są głównie w przewodach pokarmowych zwierząt, są chorobotwórcze dla ludzi, u których wywołują zapalenie żołądka i jelit, czyli ostrą salmonellozę. Bakterie, po dostaniu się do przewodu pokarmowego człowieka, wędrują do końcowego odcinka jelita cienkiego i początkowego odcinka jelita grubego. Tam wnikają do nabłonka jelitowego i wywołują w nim rozwój reakcji zapalnej. Dotychczas odkryto ponad 2500 odmian serologicznych pałeczek Salmonella.

Bakterie Salmonelli są bardzo odporne na działanie czynników środowiskowych, mogą przetrwać kilka tygodni w suchym środowisku i kilka miesięcy w wodzie. Pałeczki Salmonella najlepiej namnażają się w temp. od 5°C do 46.2°C.

SALMONELLOZY - DROGI ZAKAŻENIA

W przypadku duru brzusznego źródłem choroby jest człowiek, natomiast źródłem zakażenia niedurowymi pałeczkami Salmonella są zwierzęta i produkty spożywcze pochodzenia zwierzęcego. Najczęściej są to:

wyroby zawierające surowe jaja jak np. jajka z płynnym żółtkiem, kremy w deserach, lody, majonez;
wyroby garmażeryjne zawierające rozdrobnione mięso np. pasztety, galaretki, mielonki, pierogi z mięsem;
niedogotowane lub niedosmażone mięso;
produkty z zanieczyszczonym mlekiem np. sery;
owoce i warzywa zanieczyszczone odchodami zwierząt np. sałata, pomidory;
zanieczyszczona odchodami woda;
żywność zawierająca suszone dodatki jak np. mączkę kostno - mięsną, jajka, mleko w proszku, w których pałeczki Salmonelli mogą przetrwać przez czas nieograniczony;
kontakty z gadami i płazami, np. wężami, żółwiami czy jaszczurkami hodowanymi jako zwierzęta domowe. Według niektórych badań około 40-50% populacji żółwi jest nosicielami pałeczek Salmonelli;

Salmonellozą można zarazić się także od ludzi, zarówno od chorych, jak i zdrowych tzw. nosicieli. Nosicielem jest w tym przypadku osoba, u której stwierdza się obecność pałeczek Salmonella w kale przy braku objawów choroby. Zarażenie może nastąpić w efekcie istnienia niskich warunkach higieniczno-sanitarnych toalet oraz poprzez zanieczyszczenie produktów spożywczych przez osoby mające kontakt z jedzeniem. Szczególnie ważne jest przestrzeganie zasad higieny osobistej i mycie rąk mydłem po skorzystaniu z toalety.

Salmonelloza jest chorobą bardzo często występującą. W 2019 roku wykryto w Polsce zakażenie pałeczkami Salmonella u 9243 osób, najczęściej izolowano szczep Salmonella enteritidis, a w 2018 roku zgłoszono w Polsce oficjalnie 9957 ostrych salmonelloz.

SALMONELLOZY - GŁÓWNA PRZYCZYNA BIEGUNKI PODRÓŻNYCH

Salmonelloza jest jedną z najczęstszych przyczyn występowania biegunki podróżnych. W klimacie tropikalnym salmonellozy występują najczęściej w porze deszczowej, a w klimacie umiarkowanym w miesiącach ciepłych i wówczas wywołują epidemie zatruć pokarmowych. Bakterie niedurowe salmonelli są jedną z głównych przyczyn bakteryjnych biegunek na świecie. Szacuje się, że powodują one rocznie około 153 milionów przypadków nieżytu żołądka i jelit oraz 57 000 zgonów na całym świecie. Zachorowalność i śmiertelność z powodu salmonelloz są najwyższe wśród osób w podeszłym wieku, niemowląt oraz chorych w immunosupresji. Najwyższe ryzyko zakażenia Salmonellą występuje wśród osób, które odwiedziły Afrykę, Amerykę Łacińską, Karaiby oraz Azję.

Na świecie odnotowuje się coraz częstsze występowanie wielolekoopornych niedurowych szczepów Salmonella, dlatego tak ważne jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny, które mogą uchronić nas przed zakażeniem.

SALMONELLOZY - JAKIE SĄ OBJAWY ZAKAŻENIA I JAK WYGLĄDA PRZEBIEG CHOROBY?

Objawy zakażenia pałeczkami Salmonelli zależą głównie od stanu układu odpornościowego pacjenta i ilości bakterii, które dostały się do organizmu. Salmonelloza najczęściej przebiega jako ostre zapalenie żołądka i jelit. Objawy pojawiają się po ok. 6-48 godzinach od spożycia skażonego produktu. Najczęstszymi objawami salmonellozy są:

nudności;
wymioty;
biegunka - luźne, niezbyt obfite stolce z domieszką śluzu. Czasami mogą wystąpić obfite wodniste stolce z domieszką krwi;
bóle brzucha;
skurcze jelit;
gorączka do 39°C;

Salmonelloza najczęściej ma przebieg samoograniczający. Zaleca się odpoczynek, stosowanie lekkostrawnej diety i picie dużej ilości Po ok. 2 dniach gorączka zaczyna spadać, a biegunka ustępuje w ciągu 3-7 dni. W leczeniu salmonellozy o lekkim przebiegu nie zaleca się stosowania antybiotyków, ponieważ nie wpływają one na mogą one przedłużyć wydalanie bakterii wraz z kałem.

Na ciężki przebieg choroby narażone są niemowlęta, osoby w podeszłym wieku, osoby z obniżoną odpornością tj. pacjenci onkologiczni, po zabiegach operacyjnych oraz osoby z przewlekłymi chorobami jelit. Duże znaczenie ma również stan prawidłowej flory jelitowej, która chroni przed namnożeniem się bakterii patogennych. Zachwianie równowagi lub wyjałowienie, np. podczas częstych terapii antybiotykami, zwiększa ryzyko ostrego przebiegu salmonellozy. W przypadku zagrożenia odwodnieniem lub rozsiewu zakażenia (bakterie mogą przenikać do naczyń krwionośnych i limfatycznych rozsiewając się po całym organizmie) może okazać się konieczna hospitalizacja i leczenie dożylnymi antybiotykami. W skrajnych przypadkach salmonelloza może doprowadzić do sepsy i śmierci pacjenta.

Pałeczki Salmonelli obecne są w stolcu jeszcze przez okres 4-5 tygodni od zachorowania. U ok. 1% pacjentów dochodzi do rozwoju przewlekłego nosicielstwa, które może utrzymać się nawet przez około rok. Przez ten czas bakterie są systematycznie wydalane z kałem i w dalszym ciągu stanowią potencjalne źródło zakażenia.

U niektórych osób zakażonych salmonellą pojawiają się objawy zakażenia pozajelitowego takie jak:

bóle w stawach;
zapalenie kości i stawów;
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
głębokie zakażenie tkanek miękkich i płuc;
podrażnienie oczu;
bolesne oddawanie moczu.

Zgodnie z Ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi salmonelloza jest chorobą podlegającą obowiązkowi zgłoszenia. Natomiast chorzy na dur brzuszny i dury rzekome podlegają obowiązkowej hospitalizacji. Obowiązek zgłoszenia zachorowania na salmonellozę należy do lekarza.

Przy podejrzeniu salmonellozy konieczne jest wykonanie badania bakteriologicznego kału. Próbkę pobiera się do specjalnego pojemniczka.

SALMONELLA - KTO MUSI PODDAĆ SIĘ OBOWIĄZKOWYM BADANIOM?

Obowiązkowe jest przeprowadzanie bakteriologicznego badanie kału w kierunku nosicielstwa pałeczek jelitowych Salmonella i Shigella u osób, które:

pracują na stanowiskach wymagających bezpośredniego kontaktu z dziećmi do lat 6, w zakładach opiekuńczo-leczniczych, zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych, placówkach opiekuńczo-wychowawczych, żłobkach, przedszkolach, szkołach i placówkach systemu oświaty;
pracują na stanowiskach wymagających bezpośredniego stykania się z żywnością przy wyrobie, przerobie, pakowaniu, przechowywaniu, obrocie i przewozie środków spożywczych oraz przy ich przygotowywaniu do spożycia, jak również przy myciu oraz przygotowywaniu naczyń i pojemników przeznaczonych na żywność;
pracują na stanowiskach wymagających bezpośredniego stykania się ze zbiornikami wody w zakładach zaopatrujących ludność w wodę przeznaczoną do spożycia, oraz w zakładach przemysłowych mających własne ujęcia wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

SALMONELLOZY - ZAPOBIEGANIE

Metody zapobiegawcze obejmują środki ostrożności, takie jak:

Mycie rąk po skorzystaniu z toalety, a przede wszystkim przed przygotowaniem posiłków.
Utrzymywanie w czystości blatów roboczych, naczyń, sprzętów kuchennych - ulubionym siedliskiem bakterii są wilgotne gąbki;
Mycie rąk po kontakcie ze zwierzętami lub z ich odchodami;
Dokładne mycie rąk po zmianie pieluszki dziecka;
Mycie rak po dotykaniu skorupek jaj lub surowego mięsa;
Przechowywanie żywności w niskiej temperaturze, zapobieganie rozmrażaniu i ponownemu zamrażaniu żywności;
Wydzielenie miejsca podczas zakupów oraz w lodówce na surowe mięso i jaja tak, aby nie stykały się z innymi produktami szczególnie z tymi, które będziemy spożywać bez obróbki cieplnej;
Przeznaczenie oddzielnej deski do krojenia surowego mięsa;
Unikanie jedzenia lodów, sosów sałatkowych, majonezu, ciast i ciasteczek szczególnie z kremem, pochodzących od nieznanych wytwórców i przygodnych sprzedawców,
Unikanie picia nie przegotowanego i nie pasteryzowanego mleka i jego produktów;
Unikanie picia nie przegotowanej wody;

Szczególny rygor higieniczny należy zachować podczas przygotowywania posiłków dla niemowląt, dzieci, osób starszych i chorych. W przypadku karmienia niemowląt mleko matki jest najbezpieczniejszym pokarmem. Stwierdzono, że karmienie piersią zapobiega salmonellozie i wielu innym problemom zdrowotnym.

JUŻ DZIŚ UMÓW WIZYTĘ W NASZEJ PRZYCHODNI W KATOWICACH

Przychodnia Mark-Med / ul. Stara Kłodnicka 43, Katowice / REJESTRACJA: 667 937 572

Kliknij i odwiedź nas na Facebook'u