Czerwonka bakteryjna - sprawdź jej objawy.

Czerwonka bakteryjna to zakaźna choroba układu pokarmowego wywoływana przez bakterię z rodzaju Shigella. Szigeloza występuje na całym świecie, ale najwięcej zachorowań stwierdza się w krajach o klimacie gorącym. Zakażenie następuje drogą pokarmową, przez bezpośredni kontakt z chorym lub przez zanieczyszczone wydalinami chorej osoby pokarmy, wodę czy przedmioty codziennego użytku. Choroba jest szczególnie niebezpieczna dla małych dzieci, osób starszych oraz pacjentów z obniżoną odpornością, ponieważ może doprowadzić do niebezpiecznego odwodnienia i wielu powikłań.

CO TO JEST CZERWONKA BAKTERYJNA I CO JĄ WYWOŁUJE?

Czerwonka bakteryjna to zakaźna choroba przewodu pokarmowego, której jednym z charakterystycznych objawów jest krwawa biegunka. Choroba wywoływana jest przez bakterie z rodzaju Shigella obejmujące cztery gatunki, różniące się właściwościami biochemicznymi i antygenowymi:

Shigella sonnei;
Shigella flexneri;
Shigella dysenteriae;
Shigella boydii.

Czynnikiem chorobotwórczości bakterii Shigella są toksyny wytwarzane przez bakterie w przewodzie pokarmowym. Czerwonka bakteryjna nazywana potocznie szigelozą zaliczana jest do chorób brudnych rąk. Źródłem zakażenia jest zawsze człowiek. Zakażenie następuje na drodze fekalno-oralnej, w wyniku kontaktu z chorym, nosicielem lub przez zanieczyszczone wydalinami zakażonych osób produkty pokarmowe, przedmioty codzienne użytku, czy też wodę stosowaną do picia lub kąpieli. Patogeny mogą być przenoszone również w sposób mechaniczny przez muchy. Bakteria występuje w przewodzie pokarmowym osób zakażonych, skąd może dostawać się do gleby lub wody, a także na powierzchnie, np. w toaletach. Szczyt zachorowań na czerwonkę bakteryjną odnotowuje się najczęściej w okresie letnio-jesiennym.

Bakterie Shigella są wrażliwe na powszechnie stosowane środki dezynfekcyjne. Okres przeżycia bakterii poza organizmem człowieka jest krótki i zależy od odmiany bakterii, temperatury i warunków środowiska.

JAK CZĘSTO I GDZIE WYSTĘPUJE CZERWONKA BAKTERYJNA?

Czerwonka bakteryjna stanowi problem zdrowotny przede wszystkim w krajach rozwijających się, nie jest obecnie powszechnym zakażeniem w Europie. W Polsce w 2019 roku odnotowano 37 zachorowań na czerwonkę bakteryjną, natomiast w 2018 roku, aż 284. Częstość hospitalizacji wynosi ok. 53 - 85%.

Szacuje się, że na czerwonkę bakteryjną na całym świecie choruje rocznie około 165 mln ludzi, z czego około 163 mln zachorowań występuje w krajach rozwijających się. Rocznie z powodu zakażenia bakterią Shigella umiera ok. 1,1 mln osób, głównie są to dzieci do 5. roku życia. W niektórych rejonach Azji i Afryki czerwonka bakteryjna jest jedną z głównych przyczyn zgonu dzieci do lat 5.

Zachorowania spowodowane przez Shigella flexneri są najczęściej rejestrowane w krajach rozwijających się. Shigella dysenteriae występuje przede wszystkim w krajach najuboższych w Afryce i Ameryce Południowej, wywołując około 6% zachorowań. Są to zachorowania o ciężkim przebiegu i dużej śmiertelności, szerzące się epidemicznie – często wywołane szczepami opornymi na wiele leków przeciwbakteryjnych. Epidemie czerwonki bakteryjnej pojawiają się w okresie klęsk żywiołowych i ruchów ludności, najczęściej w środowiskach o znacznym przeludnieniu i bardzo złych warunkach sanitarno-higienicznych, np. w obozach dla uchodźców czy w rejonach walk.

Wśród grup zwiększonego ryzyka zakażenia Shigella są małe dzieci, które nie mają wykształconych nawyków higienicznych, osoby z chorobami przewlekłymi przebywające w domach opieki długoterminowej, osoby zakażone HIV, mężczyźni utrzymujący kontakty seksualne z innymi mężczyznami, więźniowie, osoby przebywające w zatłoczonych, zaniedbanych higieniczne warunkach socjalno-bytowych. Ryzyko nabycia zakażenia bakterią Shigella w Polsce jest małe. Czerwonka bakteryjna stanowi zagrożenie dla podróżnych udających się przede wszystkim do krajów strefy tropikalnej i rozwijających się.

CZERWONKA BAKTERYJNA - JAKIE SĄ JEJ OBJAWY?

Po około 2 do 10 dni od kontaktu z czynnikiem zakaźnym pojawiają się pierwsze objawy choroby takie jak:

gorączka i osłabienie;
ostra wodnista lub krwawa biegunka;
kurczowe bóle brzucha;
nudności i wymioty;
jadłowstręt;
przyspieszony oddech i czynność serca;

Czerwonka bakteryjna jest chorobą uleczalną i samoograniczającą się. Jej objawy zwykle całkowicie ustępują po 5-10 dniach, nawet bez podjęcia leczenia.

Ciężka postać czerwonki bakteryjnej może wymagać hospitalizacji, objawy obejmują wówczas:

silną biegunkę (powyżej 20 stolców dziennie);
bolesne skurcze jelit;
stolce śluzowe z domieszką krwi lub ropy;
skrajne odwodnienie zagrażające życiu.

Podczas trwania choroby najważniejsze jest, by nie doprowadzić do odwodnienia organizmu. Na powikłania po przechorowaniu szigelozy narażone są osoby z obniżoną odpornością, chorzy na AIDS, a także osoby niedożywione. Najgroźniejsze powikłania czerwonki bakteryjnej to:

ostra niewydolność nerek;
niedokrwistość;
zapalenie stawów;
zapalenie spojówek;
zespół hemolityczno-mocznicowy;
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
sepsa;

Przebycie choroby wytwarza odporność na co najmniej kilka lat, jednakże jest to odporność na określony gatunek bakterii i nie zapobiega zakażeniu innym gatunkiem Shigella. Choroba może również przechodzić w stan przewlekły utrzymujący się kilka miesięcy lub lat. Około 10% osób z bezobjawową i objawową czerwonką bakteryjną staje się nosicielami pałeczek Shigella.

CZERWONKA BAKTERYJNA - JAK WYGLĄDA ROZPOZNANIE I LECZENIE CHOROBY?

Bakterie z rodzaju Shigella wywołują stan chorobowy o podobnych objawach jakie wywołują inne bakterie atakujące przewód pokarmowy, dlatego rozpoznanie objawów czerwonki bakteryjnej na podstawie samych objawów klinicznych jest praktycznie niemożliwe. W celu potwierdzenia choroby konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych obejmujących badanie próbki kału. Laboratoryjnym kryterium rozpoznania czerwonki bakteryjnej jest wyhodowanie i izolacja rodzaju Shigella oraz wykonanie antybiogramu, które sprawdzi wrażliwość wyhodowanego szczepu bakterii na antybiotyki i pomoże dobrać właściwe leczenie.

W przypadku podejrzenia zachorowania na czerwonkę bakteryjną np. po powrocie z podróży należy pilnie zgłosić się do lekarza rodzinnego. Wystąpienie objawów nasilonego odwodnienia, trudności z oddychaniem, objawów neurologicznych, biegunki z krwią lub ostrego bólu brzucha wymaga wezwania pogotowia ratunkowego lub udania się na szpitalny oddział ratunkowy.

Leczenie czerwonki bakteryjnej w przypadkach o cięższym przebiegu lub u osób z grupy ryzyka polega na wdrożeniu antybiotykoterapii oraz leczenia wspomagającego, które ma głównie na celu zapobieganie wystąpienia odwodnienia organizmu i innych groźnych powikłań. W przebiegu czerwonki bakteryjnej stosuje się również płynną i lekkostrawną dietę. W razie wystąpienia gorączki i biegunki krwotocznej należy stosować leki przeciwgorączkowe na bazie paracetamolu, a unikać leków przeciwgorączkowych zawierających ibuprofen ze względu na ryzyko nasilenia krwawienia.

Po ok. 3 dniach od zakończenia leczenia powtarza się badania mikrobiologiczne kału, w razie dodatnich wyników należy je powtórzyć po kolejnych 2 tygodniach do czasu ustąpienia nosicielstwa. U osób z otoczenia chorego wykonuje się jednokrotne badanie bakteriologiczne kału. Nosicielstwo bakterii w przewodzie pokarmowym po przebytej infekcji wynosi około 3-4 tygodnie. Rokowanie w czerwonce bakteryjnej jest dobre pod warunkiem wczesnego rozpoznania, co pozwala ograniczyć częstość występowania powikłań choroby. Śmiertelność w czerwonce bakteryjnej wynosi poniżej 1%. Jednak w przypadku zakażeń najgroźniejszym gatunkiem Shigella dysynteriae śmiertelność w krajach Dalekiego i Środkowego Wschodu oszacowano na 15–25%.

W Polsce obowiązuje nakaz zgłaszania i rejestracji zachorowań na czerwonkę bakteryjną. Każdy rozpoznany przypadek choroby jest rejestrowany w Okręgowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej.

CZERWONKA BAKTERYJNA - ZAPOBIEGANIE.

Obecnie nie ma szczepionki zapobiegającej zakażeniom szigelozą. Aby zapobiec chorobie, należy przede wszystkim:

prawidłowo i często myć ręce wodą z mydłem, zwłaszcza po skorzystaniu z toalety, po zmianie pieluszek i przed przygotowywaniem żywności lub napojów;
nadzorować mycie rąk u małych dzieci po skorzystania z toalety;
dbać o czystość – odkażać urządzenia sanitarne z zastosowaniem powszechnie dostępnych środków dezynfekcyjnych;
osoby z biegunką powinny unikać kontaktu z żywnością;
podczas kąpieli szczególnie w stawach, jeziorach czy na basenie należy unikać połykania wody;
osoba cierpiąca na biegunkę powinna unikać kąpieli na kąpieliskach przez okres biegunki i co najmniej dwa tygodnie po jej zakończeniu;
w czasie podróży do krajów o niskich standardach higienicznych należy unikać jedzenia żywności od ulicznych sprzedawców i picia wody oraz napojów z lodem z nieznanego źródła;
poddawać obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym osoby podejmujące lub wykonujące prace w styczności z żywnością w zakładach produkcji i obrotu żywnością, z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi lub wymagające bezpośredniego kontaktu z ludźmi, np. w zakładach opieki zdrowotnej czy przedszkolach. Badania te mają na celu wykrycie i odsunięcie od wykonywania ww. prac osób chorych i nosicieli pałeczek Shigella. Ograniczy to ryzyko przeniesienia zakażenia na inne osoby.

OBOWIĄZKOWE BADANIA NA OBECNOŚĆ SHIGELLA

Na mocy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. Nr 126, poz.1384 z późniejszymi zmianami) art.6 i art.7, oraz związanych z nią rozporządzeń Ministra Zdrowia, w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się zatruć pokarmowych o etiologii bakteryjnej, obowiązkowe jest przeprowadzanie bakteriologicznego badanie kału w kierunku nosicielstwa pałeczek jelitowych Salmonella i Shigella u osób:

pracujących na stanowiskach wymagających bezpośredniego kontaktu z dziećmi do lat 6, w zakładach opiekuńczo-leczniczych, zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych, placówkach opiekuńczo-wychowawczych, żłobkach, przedszkolach, szkołach i placówkach systemu oświaty;
pracujących na stanowiskach wymagających bezpośredniego stykania się z nie opakowanymi artykułami żywnościowymi przy wyrobie, przerobie, pakowaniu, przechowywaniu, obrocie i przewozie środków spożywczych oraz przy ich przygotowywaniu do spożycia, jak również przy myciu oraz przygotowywaniu naczyń i pojemników przeznaczonych na żywność;
pracujących na stanowiskach wymagających bezpośredniego stykania się ze zbiornikami wody w zakładach zaopatrujących ludność w wodę przeznaczoną do spożycia, oraz w zakładach przemysłowych mających własne ujęcia wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

ZAPRASZAMY NA WIZYTĘ W NASZEJ PRZYCHODNI W KATOWICACH

Przychodnia Mark-Med / ul. Stara Kłodnicka 43, Katowice / REJESTRACJA: 667 937 572

Odwiedź nas na Facebook'u